Rosanne Dijkstra

Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft op 19 mei 2020 uitspraak gedaan in een schokkende zaak, waarin de vraag centraal stond of een voor moord veroordeelde echtgenoot, aanspraak kan maken op zijn aandeel in de gemeenschap van goederen waarin hij was gehuwd.[1]

Wat was er aan de hand in deze zaak? Partijen gingen in 2007 met elkaar samenwonen, waarna zij op aandringen van de man in 2008 in het huwelijksbootje stapten en in gemeenschap van goederen huwden. De vrouw was vermogend en had al een woning. Door te trouwen in gemeenschap van goederen werd de woning ook van de man. Dit heet ‘’boedelmenging’’.

De vrouw komt in 2012 te overlijden. Kort voor de dood van de vrouw, had de vrouw haar testament laten aanpassen en de man benoemd als enig erfgenaam. De man wordt al snel als verdachte van de moord op de vrouw aangehouden. Het betreft hier de zaak die bekend staat als de ‘’Wageningse gifmoord’’.

De man wordt onherroepelijk veroordeeld tot een  gevangenisstraf van 18 jaar voor de moord op zijn echtgenote. Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden sprak van een ‘’afschuwelijke moord’’, waarbij de man de vrouw maandenlang stelselmatig vergiftigd had met rattenvergif, waardoor de vrouw ernstig ziek werd en overleed.

Bij overlijden van een echtgenoot, wordt het huwelijk -en daarmee de gemeenschap van goederen- automatisch ontbonden. Omdat de man als enig erfgenaam van de vrouw was benoemd, zou de man door de dood van de vrouw recht hebben op de volledige huwelijksgemeenschap. Gelukkig steekt het erfrecht daarvoor een stokje, want: wegens de onherroepelijke veroordeling voor de moord op zijn echtgenote, is de man onwaardig om te erven. De ene helft van de ontbonden huwelijksgemeenschap gaat dus naar de erfgenamen en niet naar de man.

Maar, dan is er nog de andere helft van de ontbonden huwelijksgemeenschap. Op grond van de hoofdregel van het huwelijksvermogensrecht, heeft de man in beginsel ‘gewoon’ recht op deze andere helft van de huwelijksgemeenschap. Er geldt namelijk geen wettelijke regel dat een echtgenoot deze aanspraak automatisch verliest wanneer diegene zijn echtgenote om het leven brengt.

Op grond van deze hoofdregel zou de man dus aanspraak kunnen maken op zijn aandeel in de overwaarde van de woning van maar liefst 2 ton netto. De erfgenamen konden dit niet verkroppen en stapten naar de rechter waarbij zij een verklaring voor recht vorderden dat de man geen aanspraak kan maken op de helft van de ontbonden gemeenschap. De rechtbank gaf de erfgenamen gelijk en bepaalde dat de man geen aanspraak kon maken op ‘zijn’ deel van de overwaarde in de woning.

De man laat het hier niet bij zitten en gaat in hoger beroep, maar ook daar ving de man bot en werd hij in het ongelijk gesteld. Het gerechtshof overwoog dat de gedragingen van de man, namelijk:

‘’het doorzetten van zijn wil om met de vrouw te trouwen in algehele gemeenschap van goederen; het wegsluizen en verstoppen van grote geldbedragen van de vrouw en de langdurige vergiftiging van – en de moord op – de vrouw, ertoe geleid hebben dat de vrouw, na een vreselijke en pijnlijke lijdensweg door de vergiftiging, niet meer leeft en dat de man haar vermogen heeft willen verkrijgen’’.

De vrouw had immers een aanzienlijk vermogen, terwijl het vermogen van de man verwaarloosbaar was toen hij met haar huwde. Verder bedroegen de inkomsten van de vrouw uit arbeid/uitkeringen meer dan het dubbele dan de inkomsten van de man. Dit betekent dat de man door de boedelmenging (namelijk het trouwen in gemeenschap van goederen) per saldo is bevoordeeld en dat hij ook de enige is die profijt heeft gehad van de boedelmenging, terwijl de vrouw geen enkel voordeel van de boedelmenging heeft gehad. De man is van meet af aan uit geweest op het vermogen van de vrouw. Al zijn gedragingen hebben in het teken van dit streven gestaan en waren louter op zijn eigen financieel gewin, zo overwoog het gerechtshof.

Ook maakt het gerechtshof een belangenafweging en betrekt daarbij de persoonlijke belangen van de man, wijlen de vrouw en haar erfgenamen.  Het gerechtshof overweegt dat het persoonlijk belang van de man, het verkrijgen van het vermogen van de vrouw is. Het gerechtshof stelt vast dat hij daarbij zo ver is gegaan, dat hij alle persoonlijke belangen van de vrouw en haar leven, daaraan ondergeschikt heeft gemaakt. In plaats van het verschaffen van hulp, getrouwheid en bijstand (zoals de wet verplicht, wanneer je elkaar het ja-woord geeft), heeft de man de vrouw willens en wetens door vergiftiging ernstig ziek gemaakt en haar laten lijden aan de verschrikkelijke gevolgen van de vergiftiging. De man heeft uiteindelijk het bestaan van de vrouw geheel uitgewist door haar op gruwelijke wijze te vermoorden. Een grotere schending van de persoonlijke belangen van de vrouw en van zijn huwelijkse plichten, is niet denkbaar, aldus het gerechtshof.

Onder deze omstandigheden is het dan ook naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar dat de man bij verdeling van de ontbonden huwelijksgemeenschap aanspraak kan maken op (zijn aandeel in) de overwaarde.

Heeft u vragen over dit artikel? Neem dan gerust contact op met onze familierechtspecialisten Rosanne Dijkstra (Lelystad) of Marleen Falkena (Almere).

Rosanne Dijkstra, sectie familierecht

[1] http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHARL:2020:3936

Betaalt of ontvangt u kinderalimentatie en/of partneralimentatie? Dan moet u er rekening mee houden dat het alimentatiebedrag jaarlijks op grond van artikel 1:402a lid 1 Burgerlijk Wetboek, stijgt.

De Minister voor Rechtsbescherming stelt het indexeringspercentage vast en de verhoging gaat jaarlijks van rechtswege (dat wil zeggen: automatisch) in per 1 januari van het nieuwe jaar. Onlangs is het indexeringspercentage voor 2021 bekend gemaakt. Deze is vastgesteld op 3%. Voor het huidige jaar (2020) is het percentage vorig jaar op 2,5% vastgesteld.

Door de indexering stijgt de alimentatie mee met de gemiddelde stijging van de lonen. Als alimentatieplichtige bent u verplicht om de verhoging zelf toe te passen, ook al is uw eigen inkomen ongewijzigd gebleven. Via de website van het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen kunt u berekenen wat de hoogte zal zijn van het alimentatiebedrag per 1 januari 2021. Om dit uit te rekenen heeft u de datum van de laatste uitspraak/grosse nodig.

Tip: controleer uw ouderschapsplan en/of (echtscheidings-)convenant. Mogelijk heeft u ervoor gekozen om de wettelijke indexering uit te sluiten. In dat geval hoeft de indexering niet doorgevoerd te worden!

Als u te maken heeft met een wijziging in uw (financiële)situatie zoals een flinke daling in uw inkomen, waardoor u de vastgestelde alimentatie niet langer meer kunt betalen of er is een wijziging van omstandigheden in de situatie van uw ex-partner, dan kan het verstandig zijn de eerder overeengekomen c.q. vastgestelde alimentatie eens goed tegen het licht te houden.

Mogelijk is de alimentatie niet meer in overeenstemming met de wettelijke maatstaven en is een wijziging wenselijk of zelfs noodzakelijk! Voor vragen hierover of voor het uitvoeren van een alimentatiecheck kunt u gerust contact opnemen met de familierechtsectie van ons kantoor.

Rosanne Dijkstra

Als je in een gemeenschap van goederen bent gehuwd en je gaat scheiden, moet de ontbonden gemeenschap van goederen verdeeld worden. Als hoofdregel geldt dat de scheidende echtgenoten allebei recht hebben op 50% van alle bezittingen en schulden die in de wettelijke gemeenschap van goederen zijn gevallen.

Maar wat als de ene echtgenoot ontdekt dat de andere echtgenoot stiekem goederen die behoren tot de gemeenschap van goederen buiten de verdeling heeft willen houden? Een dergelijke situatie deed zich voor in deze zaak.

De echtgenoten waren met elkaar getrouwd in algehele gemeenschap van goederen. Het huwelijk en de gemeenschap van goederen werd op 26 september 2012 ontbonden door inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in de registers van de burgerlijke stand. In de echtscheidingsbeschikking heeft de rechtbank onder meer bepaald dat het saldo van de bankrekening van de man bij helfte moest worden verdeeld. De man moest dus de helft van het banksaldo aan zijn ex-vrouw vergoeden. De vrouw had geen inzage in de bankrekening.

De man dacht slim te zijn door voorafgaand aan de echtscheidingsbeschikking van de rechtbank achter de rug van de vrouw om een aandelenportefeuille te gelde te maken en de opbrengst daarvan op “zijn” bankrekening te laten storten.

De man heeft vervolgens deze rekening leeggehaald door structureel gelden van de rekening te pinnen en deze geldbedragen onder zijn matras te verstoppen.

De vrouw stelde zich op het standpunt dat de man expres het geld voor de vrouw verborgen heeft gehouden en dat de man gesanctioneerd moest worden voor deze handelswijze in die zin dat de vrouw het volledige bedrag toe zou komen en de man geen recht meer had op de helft van het saldo. Zij  deed een beroep op artikel 3:194 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek, waarin is bepaald:

‘’een deelgenoot die opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen verzwijgt, zoek maakt of verborgen houdt, verbeurt zijn aandeel in die goederen aan de andere deelgenoten’’

De man erkende dat hij de opbrengst van de aandelenportefeuille op de rekening had gestort; dat hij het geld had gepind van deze rekening en de gelden onder zijn matras heeft gestopt,  maar hij zag daarin, kort gezegd, geen kwaad.

De rechter denkt hier echter anders over en overweegt dat de man wel degelijk opzettelijk heeft gehandeld. Het gaat namelijk om gelden die hij contant van zijn bankrekening heeft opgenomen, waarbij hij wist of behoorde te weten dat die gelden tot de ontbonden gemeenschap behoorden. Er is sprake van een  opzettelijke verzwijging in de zin van art. 3:194 lid 2 BW, waarbij de man het bedrag € 23.400 buiten de verdeling heeft willen houden.

Deze handelswijze heeft tot gevolg dat het bedrag volledig toekomt aan de vrouw en de man geen aanspraak meer kan maken op de helft van dit bedrag.

Heeft u vragen over dit artikel? Neem dan gerust contact op met onze familierechtspecialisten Rosanne Dijkstra (Lelystad) of Marleen Falkena (Almere).

Rosanne Dijkstra, sectie familierecht